Τα συστήματα Sikafloor® που εφαρμόζονται σε χώρους παραγωγής & επεξεργασίας τροφίμων και ποτών είναι κυρίως τσιμεντοειδούς, εποξειδικής και πολυουρεθανικής βάσης. Η Sika διαθέτει άνω των 50 ετών εμπειρία ανάπτυξης και εφαρμογής συστημάτων αυτής της τεχνολογίας. Για ειδικές απαιτήσεις, μπορούν να συνδυαστούν διαφορετικά πληρωτικά και συνδετικά συστατικά με στόχο τη λήψη συστημάτων συγκεκριμένων ιδιοτήτων, όπως π.χ. πολυουρεθανικά και τσιμεντοειδή στην τεχνολογία δαπέδων Sikafloor® PurCem® για περιπτώσεις υψηλών θερμοκρασιών και αυξημένης χημικής αντοχής σε χώρους υγρών διεργασιών.
Διάστρωση δαπέδου υψηλού βαθμού υγιεινής σε χώρους επεξεργασίας τροφίμων & ποτών
Για ένα ασφαλές και υψηλού βαθμού υγιεινής περιβάλλον εργασίας, ένα λειτουργικό και σωστά διαμορφωμένο δάπεδο αποτελεί κλειδί.
Τα δάπεδα που είναι εκ φύσεως υψηλού βαθμού υγιεινής, εύκολα στον καθαρισμό και ανθεκτικά, παρέχουν ένα ασφαλές και ελκυστικό περιβάλλον εργασίας.
Η επιλογή του σωστού τύπου δαπέδου είναι το πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.
Το δεύτερο σημαντικό στάδιο είναι η σωστή τοποθέτηση, δίνοντας προσοχή σε παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν τελικώς την απόδοση του δαπέδου.
Διαβάστε παρακάτω περισσότερα σχετικά με τους παράγοντες που συντελούν στη διαμόρφωση ενός ασφαλούς και υγιεινού δαπέδου σε χώρους επεξεργασίας και παραγωγής τροφίμων και ποτών.
Κατεβάστε το ενημερωτικό έντυπο
Ο σχεδιασμός του υποστρώματος ενός δαπέδου - όπως όλα τα άλλα στοιχεία μιας περιοχής παραγωγής, συμπεριλαμβανομένων των υποστυλωμάτων, των τοίχων, του εξοπλισμού και των αποχετεύσεων - εξαρτάται πολύ από τη συνολική διάταξη του κτιρίου. Όλα τα στοιχεία μαζί θα επηρεάσουν τον τρόπο εγκατάστασης του υποστρώματος και το πού θα σχεδιαστούν οι αρμοί δαπέδου.
Τα περισσότερα υποστρώματα των δαπέδων υψηλού βαθμού υγιεινής είναι τσιμεντοειδούς βάσης. Πρόκειται για «επί τόπου» κατασκευές από έγχυτο σκυρόδεμα, σε πλάκα βάσης ή ως επιπλέον επίστρωση επί της πλάκας σκυροδέματος με τη μορφή κονιαμάτων δαπέδου.
Τα τσιμεντοειδή κονιάματα δεν έχουν τόσο μεγάλο πάχος όσο οι πλάκες και συνήθως χρησιμοποιούνται για τη διαμόρφωση κλίσεων ή για τη δημιουργία μιας νέας βάσης δαπέδου σε έργα ανακαίνισης. Τα πλήρως συγκολλημένα κονιάματα διάστρωσης δαπέδου ακολουθούν τη δομή των αρμών στο υπόστρωμα σκυροδέματος και γενικά έχουν πάχος 75 mm ή λιγότερο. Οι μη συγκολλημένες στρώσεις κονιαμάτων (πλωτά) έχουν μεγαλύτερο πάχος.
Οι πλάκες σκυροδέματος άρτιου σχεδιασμού χαρακτηρίζονται από τον ελάχιστο δυνατό αριθμό αρμών και τοποθετούνται σε περιοχές χαμηλού κινδύνου.
Ένας από τους λόγους που απαιτούνται αρμοί σε μια επιφάνεια δαπέδου είναι για να αντισταθμιστεί η κινητικότητα της πλάκας σκυροδέματος από το κάτω μέρος. Γενικά, το μέγεθος και η κινητικότητα ενός αρμού καθορίζονται από το πόσο κινείται το κτίριο ως σύνολο.
Οι αρμοί είναι συνήθως ένα από τα πιο αδύναμα σημεία ενός δαπέδου. Ας πάρουμε για παράδειγμα το ζήτημα της χημικής αντοχής: συχνά είναι πολύ χαμηλότερη η χημική αντοχή των ελαστικών σφραγιστικών δαπέδου από ότι του περιβάλλοντος δαπέδου.
Οι αρμοί δεν μπορούν να εξαλειφθούν πλήρως, αλλά ο αριθμός τους μπορεί και πρέπει να περιοριστεί στο ελάχιστο. Θα πρέπει να τοποθετούνται μακριά από περιοχές υψηλής κυκλοφορίας, αλλά κοντά σε περιοχές όπου αναπτύσσονται υψηλές θερμοκρασίες (έτσι ώστε να επιτρέπεται η προκύπτουσα κινητικότητα του δαπέδου) και κοντά σε προεξέχοντα σημεία για την αποφυγή συγκέντρωσης υγρασίας. Θα πρέπει επίσης να είναι λεπτομερώς σχεδιασμένοι για να αντέχουν στις καταπονήσεις που προκαλούνται από τροχοφόρα και την κυκλοφορία ανθρώπων. Για το λόγο αυτό, συνιστάται η χρήση προκατασκευασμένων προφίλ αρμών τεχνολογίας Sika FloorJoint®.
Τα κανάλια και οι απορροές/αποχετεύσεις πρέπει να τοποθετούνται κοντά, αλλά ποτέ κάτω από, εξοπλισμό επεξεργασίας. Αυτό θα διασφαλίσει ότι θα επιτελέσουν την εργασία τους, ενώ παραμένουν προσβάσιμα στον καθαρισμό και τη συντήρηση. Η μετακίνηση/κυκλοφορία υγρών στο δάπεδο προς την αποχέτευση πραγματοποιείται καλύτερα χρησιμοποιώντας τη βαρύτητα που δημιουργείται από τις κλίσεις του δαπέδου. Δεν υπάρχουν καθορισμένα πρότυπα κλίσης στις μονάδες επεξεργασίας τροφίμων & ποτών, αλλά γενικά κυμαίνονται μεταξύ 1: 100 και 1:80.
Οι κλίσεις, οι αποχετεύσεις και οι διασταυρώσεις θα επηρεάσουν τον αριθμό των αρθρώσεων και τον τρόπο τοποθέτησής τους. Για παράδειγμα, μια διασταύρωση σε ένα κυκλικό λούκι, δε χρειάζεται αρμό, ενώ μια διασταύρωση μεταξύ ενός μεγάλου μήκους και πλάτους καναλιού και του δαπέδου - ειδικά εάν εκτίθεται σε έντονη κυκλοφορία, ζεστά υγρά και κίνηση - απαιτεί. Η κυκλοφορία μπορεί να ελαχιστοποιηθεί μέσω της σωστής τοποθέτησης οπλισμού σκυροδέματος κάτω από το κανάλι. Εν τω μεταξύ, οι κλίσεις μπορούν να απλοποιηθούν χρησιμοποιώντας αποχετεύσεις καναλιών μεγαλύτερου μήκους.
Τα δάπεδα στους χώρους παραγωγής & επεξεργασίας τροφίμων και ποτών πρέπει να πληρούν πολλές διαφορετικές απαιτήσεις. Η επιφάνεια πρέπει να καθαρίζεται εύκολα και να μην υποστηρίζει την ανάπτυξη βακτηρίων. Η επιφάνεια θα πρέπει επίσης να αποτρέπει ολίσθηση και πτώσεις και να έχει ελκυστική εμφάνιση. Θα πρέπει επίσης να είναι αρκετά ανθεκτική, ώστε να αντέχει όλες τις πιθανές μηχανικές καταπονήσεις από περονοφόρα οχήματα, επιθετικές χημικές ουσίες καθαρισμού, προσκρούσεις, χτυπήματα και θερμικά σοκ.
Ο κανονισμός για επιφάνειες δαπέδων στην Ευρωπαϊκή Οδηγία για την Ασφάλεια Τροφίμων 852/2004 αναφέρει τα παρακάτω:
“Οι επιφάνειες των δαπέδων πρέπει να διατηρούνται σε καλή κατάσταση και πρέπει να καθαρίζονται εύκολα και, όπου απαιτείται, να απολυμαίνονται. Αυτό επιβάλλει τη χρήση αδιαπέραστων, μη απορροφητικών, με δυνατότητα πλύσης και μη τοξικών υλικών, εκτός εάν οι υπεύθυνοι επιχειρήσεων τροφίμων μπορούν να πείσουν την αρμόδια αρχή ότι είναι κατάλληλα υλικά άλλης χρήσης. Όπου ενδείκνυται, τα δάπεδα πρέπει να επιτρέπουν επαρκή αποστράγγιση της επιφάνειας.”
Η βασική ιδέα πίσω από αυτή τη δήλωση, αλλά και τον υπόλοιπο κανονισμό είναι απλή: εκτός εάν τα δάπεδα συντηρούνται σωστά και απολυμαίνονται, μπορούν να μετατραπούν σε επιφάνεια αναπαραγωγής επιβλαβών μικροοργανισμών. Ένα κοινό παθογόνο που βρίσκεται στα δάπεδα σε χώρους τροφίμων, για παράδειγμα, είναι η Listeria Monocytogenesca, που μπορεί να γίνει ιδιαίτερα επικίνδυνη και δύσκολη στην εξάλειψη εάν δεν αντιμετωπιστεί σωστά.
Αυτό συνέβη σε μια τραγική περίπτωση το 2009 στον Καναδά, όπου αυτό το παθογόνο βακτήριο παρέμεινε μη εντοπισμένο σε μηχανήματα παραγωγής και σε άλλα μέρη σε μονάδα επεξεργασίας κρέατος, έως ότου σκότωσε 22 καταναλωτές και δηλητηριάστηκαν δεκάδες άλλοι.
Βεβαίως, οι επιφάνειες δαπέδων δεν έρχονται σε επαφή με τρόφιμα και ορισμένοι μπορεί να υποστηρίξουν ότι για αυτόν τον λόγο δε χρειάζεται να δοθεί μεγάλη προσοχή σε αυτές. Αυτή η στάση είναι πολύ επικίνδυνη, επειδή οι μικροοργανισμοί, εάν υπάρχουν στο πάτωμα, μπορούν ενδεχομένως να μεταφερθούν μέσω σταγονιδίων νερού, σωματιδίων αέρα ή άλλων μέσων στα προϊόντα διατροφής και στα υλικά συσκευασίας που τα περιέχουν.
Είναι εξαιρετικά κρίσιμο το να μπορούν να καθαρίζονται εύκολα τα δάπεδα υψηλού βαθμού υγιεινής και να απαλλάσσονται από την ανάπτυξη βακτηρίων. Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό ενός δαπέδου υψηλού βαθμού υγιεινής είναι η αδιαπερατότητα ή η έλλειψη πορώδους. Αυτή η δυνατότητα προσφέρεται συχνά καλύτερα από πυκνής δομής συστήματα, υψηλού περιεχομένου σε ρητίνη. Ορισμένα συστήματα συνθετικών ρητινών περιλαμβάνουν αδρανή στο συνδετικό μέσο. Απαιτείται προσοχή, ωστόσο, στο πόσα αδρανή χρησιμοποιούνται. Αυτό γιατί εάν η αναλογία του συνολικού βάρους προς το συνδετικό υπερβαίνει το 8:1, οι πόροι στη ρητίνη που περιβάλλουν τα σωματίδια των αδρανών δεν θα κλείσουν σωστά. Για αντιστάθμιση αυτού του χαρακτηριστικού, μπορούν να χρησιμοποιηθούν αδιαπέραστες τελικές βαφές επικάλυψης του δαπέδου, αλλά αυτές έχουν την τάση να φθείρονται γρήγορα από τη συμβατική κυκλοφορία και την απότριψη, με αποτέλεσμα τη μείωση της απόδοσης του δαπέδου και την υποβάθμιση της ασφάλειας των τροφίμων, για να μην αναφέρουμε μια πιθανή αύξηση της συχνότητας συντήρησης και του χρόνου διακοπής λειτουργίας της μονάδας.
Η πιο συνηθισμένη μέθοδος διαμόρφωσης τραχύτητας και αυξημένης πρόσφυσης τελικής επιφάνειας σε νέο δάπεδο είναι η επίπαση αδρανών στη νωπή στρώση πριν την ωρίμανσή της. Τα αδρανή ποικίλλουν σε μέγεθος και τύπο και μπορούν να διαμορφώσουν πολλά και διαφορετικά τελικά προφίλ. Οι πιο συνηθισμένοι τύποι αδρανών είναι τα πυριτικά, τα χαλαζιακά, ο πυρόλιθος και τα αργιλικά. Ακολούθως, επί αυτής της στρώσης μπορεί να γίνει εφαρμογή διαφανούς ή έγχρωμης βαφής σφράγισης. Αυτή η στρώση θα αποτρέψει την πρόωρη "διάσπαση" της επιφάνειας, παρατείνοντας έτσι τη διάρκεια ζωής της αντιολισθητικής επιφάνειας. Ορισμένα συστήματα δαπέδων πλούσια σε ρητίνη αποτελούν σύστημα με αδρανή, αλλά γενικά δεν είναι τόσο σκληρά όσο τα συστήματα όπου η ενσωμάτωση των αδρανών γίνεται με επίπαση στην τελική επιφάνεια.
Όσο μεγαλύτερη αντιολισθητικότητα δαπέδου απαιτείται, τόσο μεγαλύτερη πρέπει να είναι και η τραχύτητα της τελικής επιφάνειας. Αυτό, ωστόσο, καθιστά το δάπεδο πιο δύσκολο στον καθαρισμό. Ο συμβιβασμός μεταξύ των δύο αυτών απαιτήσεων προσδιορίζεται από το τι συμβαίνει στο δάπεδο, από το σύστημα καθαρισμού και τον τύπο των μολυσματικών ουσιών που υπάρχουν.
Ο απαιτούμενος βαθμός αντιολισθητικότητας ενδέχεται να ποικίλει από το ένα μέρος της μονάδας στο άλλο. Για παράδειγμα, οι χώροι επεξεργασίας και μαγειρέματος που επιβαρύνονται με λάδι και υγρασία θα έχουν μεγαλύτερες απαιτήσεις αντιολισθητικότητας από ότι οι ξηρότερες περιοχές συσκευασίας και διαχείρισης έτοιμων εμπορευμάτων. Υπάρχουν πολλά διαθέσιμα μέσα που μπορούν να βοηθήσουν τους παραγωγούς να καθορίσουν το επίπεδο αντιολισθητικότητας που χρειάζονται. Μερικά από τα πιο γνωστά είναι η δοκιμή εκκρεμούς (Pendulum Tester (EN 13036-4)) και η δοκιμή ράμπας (Ramp Test (DIN 51130)). Θα πρέπει οι παραγωγοί συστημάτων δαπέδων να είναι σε θέση να παράσχουν αυτά τα αποτελέσματα δοκιμών στους ιδιοκτήτες των μονάδων και τους εργολάβους. Ανεξάρτητα όμως από τα επίσημα αποτελέσματα δοκιμών, είναι πάντοτε χρήσιμη η διεξαγωγή δοκιμής τραχύτητας σε μια μικρή, δοκιμαστική επιφάνεια στην περιοχή του δαπέδου που πρόκεται να τοποθετηθεί, προτού προχωρήσετε στη διάστρωσή του σε ολόκληρη την επιφάνεια.
Η κακή οσμή μπορεί να οδηγήσει σε φύρα προϊόντων κατά τη διάρκεια της παραγωγής και απώλεια πωλήσεων στο λιανικό εμπόριο. Οι οσμές μέσα στο εργοστάσιο αφορούν ισχυρούς διαλύτες, όπως στυρόλιο και άλλα, ιδιαιτέρως πτητικά υλικά, τα οποία εάν εισπνευστούν μπορούν να επηρεάσουν σοβαρά την υγεία των εργαζομένων.
Οι διαλύτες και άλλες πτητικές οργανικές ενώσεις (VOC's) μπορούν να αφήσουν έντονη μυρωδιά, λίγο περισσότερο από άλλους, και η καλύτερη προστασία από την έκθεση σε αυτούς είναι απλώς το να μην υφίστανται. Στην πραγματικότητα, οι περισσότερες μονάδες επεξεργασίας & παραγωγής τροφίμων έχουν απαγορεύσει τη χρήση οποιωνδήποτε συστημάτων επικάλυψης δαπέδων περιέχουν διαλύτες ή όσων δημιουργούν επικίνδυνες οσμές.
Υπάρχουν ορισμένες επικαλύψεις και βαφές στην αγορά που εκλύουν οσμές κατά την εφαρμογή τους, αλλά σταματούν τις δυσάρεστες εκλύσεις οσμών μετά την ωρίμανσή τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι σημαντικό να παρακολουθείτε τον χρόνο που χρειάζεται για να πάψει η έκλυση αυτής της οσμής. Χρησιμοποιείστε μόνο προϊόντα που έχουν ελεγχθεί εργαστηριακά ανεξάρτητα για το μη μολυσματικό δυναμικό τους.
Οι μηχανικές κρούσεις και οι επιπτώσεις, η απότριψη, η φθορά, η έκθεση σε χημικούς παράγοντες, τα θερμικά σοκ, τα υψηλά σημειακά φορτία και η διαχείριση παλετών είναι παραδείγματα των πολλών τάσεων που επηρεάζουν τα δάπεδα σε μια μονάδα επεξεργασίας τροφίμων. Η πτώση βαρέων αντικειμένων, μαχαιριών, αγκιστριών ή άλλων αιχμηρών αντικειμένων μπορεί να οδηγήσει σε ρηγμάτωση του δαπέδου.
Όσο μεγαλύτερο είναι το πάχος του δαπέδου, τόσο μεγαλύτερη είναι η ικανότητά του να παρέχει καλή αντίσταση σε αυτές και σε άλλες επιθέσεις. Το προτεινόμενο πάχος εξαρτάται από λεπτομερή εκτίμηση του τύπου και του μεγέθους των ειδικών τάσεων που θα αντιμετωπίσει το δάπεδο. Σε ρητινούχα δάπεδα σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας τροφίμων, πάχος 3 mm είναι το ελάχιστο επιτρεπτό, αλλά πάχος 6 mm ή και περισσότερο είναι καλύτερο, ειδικά σε χώρους υγρών διεργασιών. Σε ό,τι αφορά διάστρωση πλακιδίων, το πάχος τους κυμαίνεται συνήθως μεταξύ 8,5 έως 20 mm, αλλά πάχος πλακιδίων τουλάχιστον 12 mm θα προστατεύσει περιοχές υψηλού φορτίου.
Όσον αφορά στη χημική αντοχή, διαφορετικές επικαλύψεις δαπέδων αντιδρούν διαφορετικά στον τύπο, τη συγκέντρωση, τη θερμοκρασία και τη διάρκεια έκθεσης σε συγκεκριμένα χημικά και πρέπει να αξιολογούνται ξεχωριστά. Μεταξύ των πιο απαιτητικών χημικών συγκαταλέγονται τα φωσφορικά & νιτρικά οξέα και τα καυστικά ή χλωριούχα διαλύματα που χρησιμοποιούνται για τον καθαρισμό του εξοπλισμού παραγωγής, των δαπέδων και των τοίχων.
Άλλοι κίνδυνοι είναι στοιχεία που αποτελούν μέρος της κανονικής παραγωγής, όπως γαλακτικό, κιτρικό και οξικό οξύ, αίμα, υγρά σάκχαρα, έλαια, λίπη, γράσα και άλλα. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ακόμη και αν οι συγκεντρώσεις αυτών των χημικών είναι σχετικά χαμηλές, η εξάτμιση μπορεί να αυξήσει τη συγκέντρωση και τις διαβρωτικές τους ιδιότητες. Η θερμοκρασία που επικρατεί σε μία μονάδα επεξεργασίας τροφίμων μπορεί να επηρεάσει την εξάτμιση και να ασκήσει σημαντικές τάσεις από μόνη της. Αυτό συμβαίνει επειδή οι θερμοκρασίες σε ένα εργοστάσιο τροφίμων ή ποτών μπορεί συχνά να ποικίλλουν ευρέως και να εναλλάσσονται ταχέως.
Για παράδειγμα, η θερμοκρασία του δαπέδου δίπλα σε έναν καταψύκτη μπορεί να κυμαίνεται από 0 °C ή χαμηλότερη έως θερμοκρασία περιβάλλοντος 21 °C ή και υψηλότερη. Το σύστημα δαπέδων πρέπει να μπορεί να λειτουργεί και στις δύο αυτές θερμοκρασιακές συνθήκες. Αυτό που είναι πιο δύσκολο να αντιμετωπιστεί είναι το θερμικό σοκ, το οποίο προκαλείται από μια ξαφνική και μεγάλη αλλαγή θερμοκρασίας, έως και 100 °C ή περισσότερο και στη συνέχεια ξανά, σε λίγα λεπτά ή ακόμα και δευτερόλεπτα. Θερμικά σοκ μπορεί να προκληθούν από διαρροές υψηλής θερμοκρασίας από το μαγείρεμα, το πλύσιμο και τον καθαρισμό των δοχείων και των ταψιών. Μπορούν επίσης να προκύψουν από ζεστά υγρά και ξεβγάλματα ζεστού νερού που αποστραγγίζονται από τον εξοπλισμό παραγωγής στο δάπεδο, μετά από καθαρισμό και απολύμανση σε υψηλή θερμοκρασία.
Το θερμικό σοκ μπορεί να προκαλέσει ρωγμές στο σύστημα δαπέδων και σε ορισμένες περιπτώσεις να οδηγήσουν σε αποφλοίωση. Για να αποφευχθεί αυτό, το δάπεδο πρέπει να έχει συντελεστή θερμικής διαστολής παρόμοιο με του υποστρώματος σκυροδέματος, καλή συνοχή και χαμηλό μέτρο ελαστικότητας. Το πάχος του δαπέδου παίζει επίσης σημαντικό ρόλο. Η άνω στρώση πρέπει να έχει πάχος τουλάχιστον 9 mm για νερό ή χημικές απορρίψεις θερμοκρασίας + 90 °C και άνω.
Στις μονάδες επεξεργασίας τροφίμων, ειδικά κατά την ανακαίνιση, η εγκατάσταση ενός νέου δαπέδου μπορεί να είναι λίγο δύσκολη. Ένας λόγος είναι ότι το υπόστρωμα μπορεί να έχει υψηλή περιεκτικότητα σε υγρασία, η οποία μπορεί να επηρεάσει την πρόσφυση. Ένας άλλος λόγος είναι ότι το υπόστρωμα μπορεί να έχει μολυνθεί με απορρυπαντικά και άλλα υπολείμματα από την παραγωγή.
Η ενασχόληση με υψηλότερες από τις μέσες συνθήκες υγρασίας είναι συνήθως θέμα επιλογής. Ορισμένα συστήματα δαπέδων επιτρέπουν υψηλότερα επίπεδα υγρασίας στο υπόστρωμα σκυροδέματος από ότι άλλα, μαζί με χαμηλότερες θερμοκρασίες και συντομότερους χρόνους ωρίμανσης - σε ορισμένες περιπτώσεις μόνο μερικών ωρών.
Είναι σημαντικό να επιλέξετε συνεργείο εφαρμογής που να διαθέτει εμπειρία στην αντιμετώπιση αυτών και άλλων παραγόντων και του οποίου οι εργαζόμενοι είναι πιστοποιημένοι από τον παραγωγό του συστήματος δαπέδου για να εγκαταστήσουν τα προϊόντα που έχετε επιλέξει. Ένα καλό αποτέλεσμα εξαρτάται από τον σωστό σχεδιασμό και την καλή συνεργασία όλων των μερών που συμμετέχουν στο έργο.
